Šta podrazumeva infarkt miokarda (srčani udar)?
Akutni infarkt miokarda (srčani udar) podrazumeva oštećenje i izumiranje ćelija srčanog mišića (miokarda) zbog poremećaja cirkulacije, tzv. ishemijske nekroze miokarda. Jedan je od najčešćih uzroka smrti u razvijenim zemljama i zemljama u razvoju. U Srbiji oko 10.000 ljudi godišnje doživi infarkt. Akutni infarkt miokarda karakteriše velika smrtnost. Umire oko 30% bolesnika, a od tog procenta više od polovine pre nego što stigne u bolnicu.
Kada i kod koga se akutni infarkt najčešće javlja?
Akutni infarkt miokarda češće pogađa muškarce nego žene, mada se posle ulaska u klimakterijum učestalost infarkta kod oba pola skoro izjednačava.
Sve češći je kod ljudi mlađih od 40 godina.
Infarkt se najčešće javlja u jutarnjim satima, a kod oko polovine bolesnika nastaje nakon ekstremne fizičke aktivnosti ili emocionalnog stresa.
Glavni simptomi infarkta su bol u grudima, koji može biti tipičan anginozni, u vidu stezanja iza grudne kosti, uz postepeno pojačavanje sa širenjem prema levoj ruci, donjoj vilici i stomaku.
Bol može da bude i atipičan, kada nema prethodno navedene karakteristike. Javlja se kod oko trećine bolesnika sa akutnim infarktom miokarda, najčešće kod žena, starijih ljudi i bolesnika sa šećernom bolešću (dijabetes). Takođe, postoji i akutni infarkt miokarda bez bolova, tzv. nemi infarkt, najčešće kod starijih ljudi i pacijenata sa šećernom bolešću (dijabetesom).
Ostali simptomi su gušenje, gubitak svesti, mučnina i povraćanje, malaksalost i preznojavanje.
Postoji više podela akutnog infarkta miokarda, a najznačajnija je podela u odnosu na izgled EKG-a (ehokardiografije), to jest ST segmenta na EKG-u. Prema tom kriterijumu infarkt se deli na:
- Akutni infarkt sa elevacijom ili podignutim ST segmentom (STEMI) koji karakteriše potpuna začepljenost koronarne arterije trombom. Tada je neophodno da se krvni sud hitno otvori, tj. da se uradi koronarografija.
- Akutni infarkt bez elevacije ST segmenta (NSTEMI), kada krvni sud nije potpuno zatvoren ili postoje kolaterale.
Oboleli od akutnog infarkta miokarda se obavezno hitno hospitalizuju. Cilj terapije je razbijanje tromba u koronarnom krvnom sudu i uspostavljanje prohodnosti koronarnog krvnog suda. To se može postići lekovima (medikamentna terapija) ili interventnim lečenjem u sali za kateterizaciju srca, kada se radi hitna koronarografija i primarna perkutana koronarna intervencija, tzv. PCI, koja se najčešće završava ugradnjom intrakoronarnog stenta.
Brzina kojom se mora uspostaviti prohodnost krvnog suda zavisi od vrste samog infarkta miokarda.
U slučaju akutnog infarkta sa elevacijom (STEMI), gde tromb potpuno zatvara koronarni krvni sud, bolesnik mora da se što pre transportuje u bolnicu koja ima salu za kateterizaciju i adekvatno obučen tip za primarnu PCI. Jako je važno otvaranje arterije primarnom PCI u prvih 12 sati od početka bola u grudima, a naročito u toku prvih 6 sati. Ukoliko se krvni sud otvori u toku prvog „zlatnog sata“, skoro polovima bolesnika neće uopšte imati posedice infarkta, čak ni ožiljak na srčanom mišiću (miokardu).
Kod bolesnika sa akutnim infarktom bez elevacije ST segmenta (NSTEMI) najčešće postoji prohodnost koronarnog krvnog suda i obično ne mora da se hitno uradi PCI. Kod ove grupe bolesnika najvažnije je proceniti rizik, a na osnovu rizika i vreme kada će se raditi koronarografija i eventualno PCI.
Komplikacije akutnog infarkta miokarda su: poremećaji srčanog ritma ili aritmije koji mogu dovesti do naprasne srčane smrti, srčana slabost ili insuficijencija, ruptura srčanog mišića ili zalistaka, zapaljenje srčane kese ili perikarda, nastanak tromba u srčanim šupljinama i kasnija embolizacija, rasejavanje delova tromba u druge organe (embolija).
U slučaju sumnje na akutni infarkt miokarda neophodno je mirovanje i hitan lekarski pregled.
SIMPTOMI
- Bol u grudima
- Gušenje
- Gubitak svesti
- Mučnina
- Povraćanje
- Slabost
- Preznojavanje
UZROCI
- Ateroskleroza koronarnih arterija: U 99% slučajeva uzrok infarkta miokarda je ateroskleroza koronarnih ili „venačnih“ arterija srca koje vaskularizuju srčani mišić. Kod bolesnika sa akutnim infarktom miokarda dolazi do progresije ateroskleroze koronarnih arterija, koja se u početku ispoljava kao patološko zadebljanje unutrašnjeg sloja krvnog suda, a kasnije kao tzv. aterosklerotska pločica ili plak. U akutnom infarktu miokarda, zbog zapaljenja u plaku, aterosklerotski plak je „nestabilan“ i dolazi do pucanja plaka, oštećenja i cepanja posebnog epitela tj. endotela koji oblaže krvne sudove iznutra. To dovodi do nastanka tromba, koji zatvara krvni sud (okluzija krvnog suda). Srčani mišić ili miokard koji ishranjuje zatvoreni krvni sud nakon dvadesetak minuta počinje da izumire, tj. nastaje infarkt.
- Urođene anomalije koronarnih arterija
- Spazam ili grč koronarnog krvnog suda
- Zapaljenje samog koronarnog suda u sistemskim bolesnima
- Disekcija aorte
- Zloupotreba psihoaktivnih supstanci (kokain, amfetamin, ekstazi)
FAKTORI RIZIKA
- Povišen krvni pritisak ili hipertenzija
- Šećerna bolest
- Nasledni faktor
- Povišene masnoće u krvi (holesterol, i to LDL)
- Pušenje cigareta
- Gojaznost
- Fizička neaktivnost
- Stres
DIJAGNOSTIKA
LEČENJE
